Үндсэн хуулийн цэцэд яг юу болсон бэ?

ХҮНамын дарга, УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд, хуульч Д.Үүрцайх нар одоогийн төрийн тэргүүн болон өмнөх Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нарыг нэр дэвших эрхгүй гэдгийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуульд тодруулж өгөөөгүй нь Үндсэн хууль зөрчсөн хэмээн үзэж, Үндсэн хуулийн Цэцэд хандсан юм. 

Улмаар Цэцийн гишүүн Д.Солонго уг асуудлаар маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэсэн ба Цэцийн гишүүн Б.Буяндэлгэр ингэж маргаан үүсгэсэн нь Үндсэн хуулийн цэцийн чиг үүрэгт нийцэхгүй, УИХ-ын бүрэн эрхэд халдсан зэрэг хэд хэдэн үндэслэлээр Д.Солонго гишүүний энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрч Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлд заасан эрх үүргийнхээ дагуу саналаа бичгээр гаргасан бөгөөд уг асуудлыг хуульд зааснаар бага суудлын хуралдаанаар хянан хэлэлцэхээр шийдвэрлэж, цэцийн гишүүн Ш.Цогтоод хуваарилсан байна.

Ингээд хуралдааныг Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Д.Одбаяр даргалж, бүрэлдэхүүнд нь Цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддорж, Ш.Цогтоо нар оржээ. Өөрөөр хэлбэл, Т.Доржханд, Д.Үүрцайх нарын гомдлоор маргаан үүсгэсэн Д.Солонго, маргаан үүсгэх нь буруу гэж няцаасан Б.Буяндэлгэр нарын маргааныг шийдвэрлэх хурал гэсэн үг. Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх хуулийн 8.1-д зааснаар “Цэцийн хуралдаан болон зөвлөлдөөн хууль тогтоомжид заасан амралтын цагаас бусад хугацаанд тасралтгүй явагдах” ёстой. Гэвч бага суудлын хуралдаан эхэлсэн цагаас эхлэн Д.Одбаяр цам харайж эхэлжээ.

Учир нь, тэрээр Т.Доржханд, Д.Үүрцайх нарыг маргаанд оролцогч хэмээн үзээд, эдгээр оролцогчид нь Ш.Цогтоогоос татгалзсан тул хуралдааныг явуулах боломжгүй гэсэн тайлбар хэлжээ. Гэтэл энэхүү маргаанд оролцогч тал нь Цэцийн гишүүд болох Д.Солонго, Б.Буяндэлгэр нар билээ. Ингээд өнгөрсөн Баасан гарагийн 10 цагт эхэлсэн хуралдаан 16 цаг хүртэл сунжирч, шийдэлд хүрээгүй тул завсарлажээ. Хуралдаан Даваа гаригт үргэлжилсэн боловч Д.Одбаяр хуралдааныг хаяж гарч овилгогүйтжээ.

Гэвч хуралдаан хуулийн дагуу явагдсан тул хуралдаан даргалагч, Цэцийн дарга Д.Одбаярын гарч явсан цагийг протоколд тусган, гишүүн Ш.Цогтоо илтгэлээ тавьж хэлэлцүүлсний дараа санал хураалт явагдаж Цэцийн гишүүн Д.Солонгын маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэсэн шийдвэрийг хүчингүй болгосон ажээ. Д.Одбаяр гишүүнд асуудлыг хуулийн дагуу шийдэх бүрэн боломж байсан.

Тэр хүн Цэцийг даргалж байсны хувьд Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан шийдвэрлэх тухай хуулийг зүйл, заалт бүрээр нь мэдэж байсан. Тэр зүгээр л НАМ-ын даалгавраа биелүүлэх гэж намба алдсан төдий л зүйл. Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.1-д “Маргааныг хянан шийдвэрлэх хуралдааныг хуулиар тогтоосон журмын дагуу томилогдсон бүрэлдэхүүнээр эхнээс нь дуусах хүртэл биечлэн явуулна”, 7.2-д “Маргаан хянан шийдвэрлэх Цэцийн бүрэлдэхүүнд томилогдсон гишүүнийг хэн ч хуульд заасан үндэслэл,  журмаас гадуур маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас татан гаргах эрхгүй” гэсэн хуулийн заалтыг илт бүдүүлгээр зөрчин, Цэцийн гишүүний бүрэн эрхэд халдсан бүдүүлэг  үйлдлээ дахин дахин гаргажээ.  

Хуралдаанд оролцогч эсрэг санал, байр суурьтай байж болно. Энэ тохиолдолд "олонхитой санал нийлээгүй гишүүн саналаа тусгайлан бичгээр гаргаж, Цэцийн шийдвэрт хавсаргана", "Цэц маргааныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёр хувийн саналаар эцэслэн шийдвэрлэнэ" гэсэн алтан дүрмийг үл ойшоож, яг л баян айлын эрх пацаан шиг аяглажээ. Цэцийн хоёр гишүүн шийдвэрээ гарган, гишүүн Ш.Цогтоо үүнийгээ хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр баталж хэлсээр атал, Үндсэн хуулийн цэцийн хэвлэл мэдээллийн алба нь шийдвэр гараагүй, хуралдаан үргэлжилж байгаа мэтээр илтэд худал мэдээлэл түгээж, Цэцийн гишүүний бүрэн эрхэд халдаж байгаа нь байх л зүйл үү?!  "Үндсэн хуулийн дээр зөвхөн мөнх хөх тэнгэр л байдаг" хэмээн Г.Совд гуай нэгэнтээ айлдсан.

Кореан Эйрийн онгоцонд согтуурхаж, үйлчлэгчийн өгзөг илж, бэлгийн дарамт үзүүлж, торгох ялтай салсан ч Цэцийн суудлаас ховхролгүй үлдсэн Д.Одбаяр ёс зүйгүй, ичгүүргүй этгээд болохоо өнөөдөр ч харуулсаар.

Д.Одбаяр дарга аа, Таны дээр "Хөх өгзөг" л байгаад байх юм уу?!