Канадын Toronto Star сонинд нэгэн жуулчин Хөвсгөл аймагт болдог мөсний баярыг зорих үедээ замдаа төөрч, хөдөөгийн нэгэн айлд хоног төөрүүлсэн ба эндээс Монгол хүний найрсаг, зочломтгой занг хүндэтгэн биширсэн тухай түүхийг өгүүлснийг орчуулан хуваалцаж байна.
Монголын хээр талд төөрсөн ч халуун дотноор угтан авлаа.
(Toronto star, Yulia Denisyuk) Манай ЗХУ-ын үеийн УАЗ фургон машины жолооч 3 дахь удаагаа эзгүй хээр талд зогсолт хийхэд нь бид төөрсөн болохыг мэдрэв. Аялалын хөтөч Соёлын Балжиннямын хамт зах нь элэгдэж ноорсон газрын зураг дээр хаана байгаагаа олохоор бээрсэн хуруугаараа оролдлоо. Чикагогоос 24 цаг зарцуулсан нислэгийн дараа алс зай туулснаа анзаараагүй байсан би төөрснийхөө дараа алс зэлүүд ирснээ маш тод мэдрэв. Гэрээсээ дэндүү хол иржээ.
Өнөө өглөө би сүм хийдүүд дэлгүүр хоршоо, орон сууцны өндөр цамхагуудтай зэрэгцэн оршиж буй хөгжингүй хотод байлаа. Монгол улсын 3,3 сая хүн амын тал нь нийслэлдээ амьдардаг, цаг агаарын өөрчлөлтийн улмаас олон өрх гэр нүүдлийн мал аж ахуйгаа орхин жил бүр шилжин ирсээр байгаа. (Гантай халуун зунаас шалтгаалж мал сүрэг хахир хүйтэн өвлийг давж чадахгүй байгаа, олонх малчид мал сүргээ өсгөж чадалгүй алдах болсон.)
Хотоос гармагц огт өөр ертөнц рүү нэвтэрлээ. Монгол бол дэлхийн хүн ам нь хамгийн ихээр тархан суурьшсан улсуудын нэг юм. Миний сэтгэл хөдөлж эхлэв. Удаан хугацаанд харахыг хүсч байсан уул толгод, хээр талыг харлаа. Бид цас шуурч салхилсан хээр талаар хэдэн цаг ямар ч хүн, машин тэрэгтэй тааралгүй давхилаа. Захгүй хөх тэнгэрийн орон хэмээн яригддаг нутаг орон замын хоёр талд цэлийн харагдана. Адуун сүрэг тааваар давхилдаж, аян замын саадыг даатгаж замын овоонд сүү, чихэр боов өргөсөн нь харагдана. Бид аюул осолгүй аялуулахыг гуйж эртний ийм хэд хэдэн овоон дээр зогсов. Хойд зүгт өөрсдийн аялалыг үргэлжлүүлэхийн тулд бид бартаа ихтэй шороон зам руу орох боллоо.
Би Монголын адал явдлаар аялагчид компаний эзэн, хөтөч Балжиннямтай холбоо тогтоож жил бүр томоохон мөсний баяр зохион байгуулагддаг ОХУ-ын хилтэй ойр оршдог Монголын том нууруудын нэг Хөвсгөл рүү хүргэж өгөхийг хүссэн юм. Тэнд хүрэхийн тулд Монголын хойд нутгийн тал хээр, дов толгод, уул тайга холилдсон нутгаар дайран явлаа (маш их бартаа донсолгоотой байв).
Үзэгдэхгүй шахам шороон замыг хөндлөн гарах хонин сүргийг урдуураа оруулах гэж түр зогсох зуур Монгол улс хэдхэн арван жилийн өмнөөс ийм аялал хийх боломжтой болсныг бодож суулаа. Монгол улс 1990 оноос социалист системээс зогсолтгүй өсөх зах зээлийн эдийн засагт шилжсэн юм.
Нүүрс, зэс, газрын тос, алт олборлолт огцом нэмэгдсэн нь олон хүнийг ядуурлаас гаргасан ч үүнийг дагасан саад бэрхшээл ч бас бий болов. Тухайлбал, байгалийн тэнцвэрт байдал алдагдах, уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнийн савлагаа, эдийн засаг нөөц нь хязгаартай байгалийн баялагаас хэт хамаарах зэрэг. Балжинням шиг хувиараа аялал жуулчлалын бизнес эрхэлдэг хүмүүс Засгийн газраас саяхан зарласан уул уурхайн эдийн засгаас холдож бусад салбарыг хөгжүүлэх төлөвлөгөөнд итгэл тавьж байгаа.
Хөл гарын хөшөөг гаргахаар УАЗ-аас буух үедээ нарны цацраг хажуугийн толгодын цаагуур далд орохыг харлаа. Нар жаргамагц агаарын хэм огцом буурч, салхины эрч нэмэгдэв. Балжинням “бид төөрчихлөө” гэж миний бодсоныг батлан хэлэв. Эргэн тойронд ямар ч хүн, хот суурин үзэгдэхгүй байтал Балжинням “бид өнөө шөнө энд хонож таарах нь” гэлээ.
Замын овоонд залбирсан аян замын бурхан биднийг харсан бололтой, хэдэн хормын дараа нэгэн хүн холоос ирж харагдав. Балжинням түүнтэй хэдэн үг солилцсоны дараа тэрээр араас дагаад яв гэж дохив. Манай УАЗ машин хэсэг яваад нарын энергиэр тоноглогдсон мод бутгүй талд барьсан хоёр эсгий гэрийн гадаа ирлээ.
Намайг хоёр гэрийн нэг рүү орохоос өмнө Балжинням надад зааварчилгаа өгөв. “Гэрт ормогц зүүн гар тал руугаа яваарай, гэрийн баруун тал бол зочдод зориулсан хэсэг, гэрийн эзэд гэрийн зүүн талд сууцгаадаг. Эелдэг байгаарай, чамайг дайлсан бүх зүйлийг хүлээн аваарай” гэв. Энэ нь хаш хөөрөгт хийсэн хамрын тамхи, шар тос хөвсөн аягатай сүүтэй цай байлаа, давстай халуун цай өдөржин машинд сууж хөшсөн үе мөчийг минь дулаацууллаа.
Хэсэг болоод би гэрээс гарч гадаа хэдэн хором сэтгэл догдлон зогсов. Бүхэлдээ ягааран туяарсан үдшийн гоёмсог тэнгэрийг би өөрийн өмнөх 40 жилийн амьдралд огт хараагүй. Ямарч гэрлийн туяа байхгүй, шөнийн тэнгэрт эртлэн гарсан хэдэн од харагдана. Урьд нь сэртхийх ч чимээгүй ийм нам гүм байдлыг мэдэрч байсангүй, дэлхий дээр надаас өөр хэн ч байхгүй юм шиг санагдаж байв.
Оройн хоолонд саяхан болсон цагаан сард зориулан хийсэн ховорхон олдох адууны махан буузаар дайлууллаа. Мотоцикльтэй хэдэн хүн гадаа ирэв. Шимийн архи тойруулан сууж байсан бидэн дээр биднийг буюу зочдыг хүндэтгэхээр хүмүүс ирсээр байлаа. Бидний ертөнцөөс холдон одож буй алсын аяны замд үл таних хүмүүсийн хүндлэл хайранд умбасан энэ үйл явдал бидний аялалын хамгийн сайхан хэсэг байв.
Өглөөний цайнд сүүтэй цай, халуун гурилтай шөл идсэний дараа бид гэр бүлийн гишүүдэд баярласнаа илэрхийлэн салах ёс гүйцэтгэж хөдлөв. Хоёр үеийн малчин өрх болох аав ээж хоёр, тэдний хүү, бэр биднийг далд орон ортол (машины арын толинд харагдахгүй болтол) гараа далласаар үлдлээ. Би хойд зүг рүү явсаар мөсний баяраас өмнө Хөвсгөл нууранд хүрч ирэв. Гэвч огт санамсаргүйгээр танихгүй айлд өнгөрүүлсэн тэр нэг өдөр миний сэтгэлд тод үлдсэн.
Монгол улс жилд 1 сая жуулчин хүлээн авна гэсэн том зорилго дэвшүүлсэн ч цар тахлын хорио үүнд саад учруулаад байна. Хил нээгдэж жуулчид ирэхэд тэднийг хүлээн авах бэлтгэлээ хангасаар байна. Улаанбаатарт шинээр ашиглалтанд орж буй онгоцны буудал одоогийн хүчин чадлыг 3 дахин нэмэгдүүлнэ. Аялал жуулчлалын дэд бүтцийг сайжруулснаар аялалын явцад учирдаг гэнэтийн саад бэрхшээл байхгүй болно. Монгол улс дэлхийн улс орнуудад үүдээ нээж байгаа одоо үед энэ орны адалт явдалт онгон байгаль хөндөгдөхгүй үлдээсэй хэмээн хүсэж байна.
Сэтгэгдэл9
АНХААР!
Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд said.mn хариуцлага хүлээхгүй.